Η «Λίστα του Σήντλερ» είναι από τις ταινίες που ξεχώρισαν την τελευταία εικοσαετία. Δεν νομίζω ότι ήταν μόνο η σκηνοθεσία και η ηθοποιία, που ομολογουμένως ήταν εξαιρετικές. Νομίζω ότι η απήχηση της είχε περισσότερο να κάνει με την ουσία της ταινίας: την υπέρβαση του Όσκαρ Σήντλερ πολύ πάνω από τα κοινά μέτρα.
Δεν ήταν απλώς ότι έσωσε πάνω από χίλιους ανθρώπους από βέβαιο θάνατο, ούτε ότι τους πρόσφερε σιγουριά και ασφάλεια.
Είναι που δαπάνησε ολόκληρη την περιουσία του για να το κάνει∙ αναβάθμισε τις υπηρεσίες προς του κρατούμενους-εργαζόμενους στην επιχείρησή του, δωροδόκησε γενναία τις ναζιστικές αρχές για να περνάει ο λόγος του, κ.τ.λ. Το ότι έχασε με τη θέλησή του την περιουσία του, συνέτεινε μεταπολεμικά στην επαγγελματική του αποτυχία.
Είναι ακόμη ότι με κίνδυνο να γελοιοποιηθεί και να χάσει την επιρροή του στους αδίστακτους Ναζί, φρόντιζε τους αιχμαλώτους σαν οικογένειά του.
Είναι επίσης ότι όχι μόνο γλίτωσε αυτούς τους ανθρώπους από την εξόντωση, αλλά κι ότι είχε φροντίσει το εργοστάσιό του να παράγει ελαττωματικά πυρομαχικά για το γερμανικό στρατό.
Και πάνω απ’ όλα είναι ότι όλ’ αυτά τα έκανε ριψοκινδυνεύοντας όχι μόνο την περιουσία και το κύρος του, αλλά την ίδια του τη ζωή.
Η επιστολή που ακολουθεί γράφτηκε από τους «Εβραίους του Σήντλερ» με τη συνθηκολόγηση των Γερμανών και τη λήξη των εχθροπραξιών στο ευρωπαϊκό μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, με σκοπό να πληροφορηθούν οι Σύμμαχοι τη δράση του κατά τον πόλεμο, ώστε να μην καταδικαστεί ως μέλος του ναζιστικού κόμματος, του οποίου τυπικά ήταν.
Αδέλφια μας!
Εμείς, οι υπογεγραμμένοι Εβραίοι από την Κρακοβία, τρόφιμοι του στρατοπέδου συγκέντρωσης Πλάστσοφ (Płaszów), από το 1942 εργαστήκαμε στην επιχείρηση του κυρίου Σήντλερ. Από τότε που ο Σήντλερ ανέλαβε τη διεύθυνση της επιχείρισης, μοναδικός του σκοπός υπήρξε να μας προστατεύσει από τον εκτοπισμό, ο οποίος θα σήμαινε την οριστική μας εξόντωση. Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία εργαζόμασταν με διευθυντή τον Σήντλερ, έπραξε ό,τι ήταν δυνατό να σώσει τη ζωή του μέγιστου δυνατού αριθμού Εβραίων, παρά τις τρομακτικές δυσκολίες. Ιδίως σε μια περίοδο που η απασχόληση Εβραίων εργατών δημιουργούσε μεγάλες δυσκολίες με τις Αρχές. Ο διευθυντής Σήντλερ μας είχε υπό την προστασία του, και ως εκ τούτου καθ’ όλη τη διάρκεια της εργασίας μας εκεί δεν σημειώθηκε ούτε ένα περιστατικό βίαιου θανάτου. Συνολικά είχε προσλάβει περισσότερους από 1.000 Εβραίους στην Κρακοβία. Όσο το ρωσικό μέτωπο πλησίαζε και κατέστη επιτακτικό να μας προωθήσουν σε άλλο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ο διευθυντής Σήντλερ αποφάσισε να μεταφέρει την επιχείρησή του στο Μπρούενλιτζ (Bruennlitz) κοντά στο Ζβίταου (Zwittau).
Υπήρξαν τεράστιες δυσκολίες σε σχέση με την μετεγκατάσταση του εργοστασίου του Σήντλερ, και αντιμετώπισε μεγάλα εμπόδια για να υλοποιήσει το σχέδιό του. Το γεγονός ότι εξασφάλισε άδεια να δημιουργήσει στρατόπεδο, στο οποίο όχι μόνο άντρες και γυναίκες αλλά και ολόκληρες οικογένειες μπορούσαν να μένουν μαζί, αποτελεί μοναδική περίπτωση στην επικράτεια του Ράιχ. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στο γεγονός ότι η μεταφορά μας στο Μπρούενλιτζ διενεργήθηκε μέσω ονομαστικής κατάστασης, που συντάχθηκε στην Κρακοβία και εγκρίθηκε από την Κεντρική Διοίκηση όλων των στρατοπέδων συγκέντρωσης στο Οράνιενμπουργκ (Oranienburg), κι αυτό μοναδική περίπτωση. Αφότου οι δε άντρες τρόφιμοι επέστρεψαν από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Γκρος-Ρόουζεν (Gross-Rosen), όπου είχαν οδηγηθεί για μόλις δυο τρεις μέρες, οι δε γυναίκες από το στρατόπεδο του Άουσβιτς όπου είχαν μεταφερθεί ήδη για τρεις εβδομάδες, είμαστε σε θέση να διαβεβαιώσουμε ότι από την άφιξή μας στο Μπρούενλιτζ και μετά οφείλουμε τη ζωή μας αποκλειστικά στις προσπάθειες του διευθυντή Σήντλερ και στην ανθρώπινη μεταχείριση που έδειχνε στους εργάτες του. Η διευθυντής Σήντλερ φρόντισε για τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσής μας, παρέχοντάς μας επιπλέον τροφή και ρουχισμό. Δεν σκέφτηκε το οικονομικό κόστος, και ο ένας και μοναδικός στόχος του ήταν το ανθρωπιστικό ιδεώδες να μας γλιτώσει από βέβαιο θάνατο.
Μόνο χάρη στις άοκνες προσπάθειες και τη μεσολάβηση του διευθυντή Σήντλερ στις Αρχές Κατοχής, ήταν που παραμείναμε στο Μπρούενλιτζ, παρά τον άμεσο κίνδυνο, καθώς αν ήμασταν σε άλλα στρατόπεδα, όσο πλησίαζε το μέτωπο θα τα είχαμε εκκενώσει με διαταγή της στρατιωτικής διοίκησης, πράγμα που θα σήμαινε τον τελειωτικό χαμό μας. Αυτό το ομολογούμε σήμερα, μέρα ανακοίνωσης της λήξης του πολέμου, καθώς αναμένουμε την επίσημη απελευθέρωσή μας και τη δυνατότητα να επιστρέψουμε στις ρημαγμένες οικογένειες και στα σπίτια μας. Είμαστε ένα σύνολο χιλίων εκατό ανθρώπων, 800 άνδρες και 300 γυναίκες.
Όλοι οι Εβραίοι εργάτες, που υπήρξαν τρόφιμοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης Γκρος-Ρόουζεν και Άουσβιτς αντίστοιχα, δηλώνουν ολόψυχα την ευγνωμοσύνη τους στον διευθυντή Σήντλερ, κι εμείς εδώ δηλώνουμε απερίφραστα πως το ότι αυτή τη στιγμή ζήσαμε για να είμαστε μάρτυρες της λήξης του πολέμου, οφείλεται αποκλειστικά στις δικές του προσπάθειές.
Σχετικά με τη συμπεριφορά του διευθυντή Σήντλερ προς τους Εβραίους, ένα περιστατικό που συνέβη στη διάρκεια της παραμονής μας στο Μπρούενλιτζ τον προηγούμενο Ιανουάριο και αξίζει ιδιαίτερη μνεία, ήταν ένα φορτίο με Εβραίους τροφίμους που είχαν απομακρυνθεί από το Άουσβιτς προς τη θέση Γκολέσο (Goleschow), και κατέληξαν κοντά μας. Το φορτίο αυτό αποτελούσαν αποκλειστικά πάνω από 100 ασθενείς από ένα νοσοκομείο που είχε αδειάσει κατά την εκκένωση του στρατοπέδου. Αυτοί οι άνθρωποι έφτασαν σ’ εμάς παγωμένοι και σχεδόν ανήμποροι να επιζήσουν μετά από την επί εβδομάδες περιπλάνησή τους. Κανένα άλλο στρατόπεδο δεν δεχόταν να παραλάβει αυτό το φορτίο, και ο διευθυντής Σήντλερ ήταν ο μόνος που φρόντιζε ο ίδιος προσωπικά αυτούς τους ανθρώπους, ενώ τους παρείχε άσυλο στο χώρο του εργαστασίου του, μολονότι δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να μπορέσουν ποτέ να εργαστούν. Διέθεσε σημαντικό ποσό από την ιδιωτική του περιουσία για να αναρρώσουν το γρηγορότερο δυνατό. Καθιέρωσε την ιατρική φροντίδα και οργάνωσε έναν θάλαμο ως αναρρωτήριο για όσους είχαν ανάγκη νοσηλείας. Το ότι κατέστη δυνατό οι 80 από αυτούς τους ανθρώπους να γλιτώσουν το βέβαιο θάνατο και να επιβιώσουν, οφείλεται στην προσωπική και μόνο φροντίδα του Σήντλερ.
Ειλικρινώς σας εκλιπαρούμε να βοηθήσετε τον διευθυντή Σήντλερ με κάθε δυνατό τρόπο, και ιδίως να τον συντρέξετε να ξεκινήσει μια νέα ζωή, προς χάριν όλων όσων έκανε για μας τόσο στην Κρακοβία όσο και στο Μπρούενλιτζ, όπου θυσίασε ολόκληρη την περιουσία του.
Μπρούενλιτζ, 8 Μαΐου 1945
Μετάφραση: Βασίλης Μούσκουρης, 2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου