ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Οι προθέσεις είναι μικρές άκλιτες λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, αντωνυμίες, επίθετα, ή επιρρήματα. Συντάσσονται με διάφορες πτώσεις.

1. ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ 

um = γύρω από (χώρο)/ακριβώς στις (ώρα) um + das = ums

Ich fahre täglich um den Marktplatz.

Alle Familienmitglieder sitzen um den Tisch.

Sie laufen um den Park herum.

Der Unterricht beginnt um 8 Uhr.

entlang = κατά μήκος (μπροστά ή πίσω από το ουσιαστικό)

Das Auto fährt die Straβe entlang.

gegen = πάνω σε (σύγκρουση)/ ενάντια/ κατά/ περίπου (για την ώρα)

Das Auto ist gegen einen Baum gefahren.

Olympiakos spielt gegen Panathinaikos.

Ich bin gegen Rassismus.

Die Party ist gegen 7 Uhr.

ohne = χωρίς/ άνευ

Viele Studenten studieren ohne Unterstützung.

für = για / υπέρ  für + das = fürs

Der Ball ist für den Jungen.

Ich bin für den weltweiten Frieden.

durch = διαμέσου/μέσα από durch + das = durchs/ ποιητικό αίτιο άψυχο

π.χ. Er geht durch den Park spazieren.

Er sieht durch die Brille/ das Fenster.

Das Haus ist durch das Feuer zerstört.

bis = εώς/ χρησιμοποιείται χωρίς άρθρο και σε περίπτωση που υπάρχει επίθετο, μπαίνει σε Aιτιατική                                                      

Der Bus fährt bis Athen. Ich bleibe bis nächsten Samstag.

2. ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕ ΔΟΤΙΚΗ

ab = από

χρονική/ τοπική αφετηρία 
π.χ. Ab Montag mache ich Diät.

Der Zug fährt ab dem Hauptbahnhof. 

aus= από

καταγωγή  π.χ. er kommt aus Spanien.

έξοδος από κλειστό χώρο π.χ. Ich nehme die Jacke aus dem Schrank.

υλικό  π.χ. Diese Kette ist aus Gold.

κίνητρο/ αίτιο  π.χ. ich komme aus finanziellen Gründen nicht.

von= από/ του/ της  von + dem = vom

 Προέλευση  από άνθρωπο π.χ. der Brief ist von den Eltern.

Έρχομαι από το σπίτι π.χ Ich komme von zu Hause. (!)

Επιστρέφω από έναν τόπο όπου ήμουν για λίγο.
Wir sind von Italien am Montag gekommen.

Επιστρέφω από ανοιχτό χώρο:   Ich komme vom Sportplatz zurück.

Τοπική/ χρονική αφετηρία (ζευγάρι με το bis ή nach ή zu) 
π.χ. Der Bus fährt vom Zentrum nach Piräus.

       Der Laden ist vom 01. bis 05. Januar geschlossen.

Ποιητικό αίτιο/ δράστης        π.χ. Das Auto wird von Hans gewaschen.

 Αντί της Γενικής,                   π.χ. Das Buch von Hans ist interessant. 

zu = προς zu + dem = zum, zu + der = zur

κατεύθυνση προς πρόσωπο π.χ. Ich fahre zu meinem Vater.

κατεύθυνση προς κτήριο π.χ. Peter geht zur Post

εκδήλωση/γιορτή π.χ. Kommst du zur Party? 
                                       Zu Weihnachten verreise ich.

Όταν είμαι σπίτι π.χ. Ich bin zu Hause. (!)

Για σκοπό με ουσιαστικοποιημένα απαρέμφατα π.χ. Wann willst du zum Essen gehen? 

  

nach = προς/ μετά (ώρα)/ σύμφωνα με

προς χώρα, πόλη χωρίς άρθρο, π.χ. Ich fahre nach Athen.

με επιρρήματα πάνω/ κάτω/ δεξιά/ αριστερά π.χ. Das Kind rennt nach oben.

 σημείο του ορίζοντα π.χ. Die Vögel fliegen nach Süden.

 όταν πηγαίνω σπίτι π.χ. Ich gehe nach Hause.  (!)

   

bei = κοντά/ σε περίπτωση που bei + dem = beim

σε πρόσωπο π.χ. Ich wohne zur Zeit bei meiner Oma.

ΠΡΟΣΟΧΗ! Όταν μένω στους γονείς μου, λέμε bei όχι mit!!!

σε τόπο (βρίσκεται κοντά σε) π.χ. Chalkida liegt bei Athen.

χώρος εργασίας π.χ. Αnna arbeitet bei der Firma Opel.

με ουσιαστικοποιημένα απαρέμφατα (κατάσταση, όταν συμβαίνει): Beim Essen sitzen alle um den Tisch.

seit= εδώ και, από (το seit εκφράζει πάντα μια κατάσταση που άρχισε στο παρελθόν και συνεχίζει μέχρι σήμερα- έχει διάρκεια- και όχι ένα συμβάν που έληξε στο παρελθόν)

π.χ. Ich arbeite seit zwei Jahren.

       Ich habe diese Arbeit vor zwei Jahren gefunden.

gegenüber = απέναντι (μπορεί να μπει και πίσω από το ουσιαστικό)

π.χ. Unser Haus liegt der Post gegenüber.   

       Unser Haus liegt gegenüber der Post.

   

mit = με /στα (σε ηλικία)

π.χ. Ich verbringe meine Ferien mit meinen Cousinen.

Ich bin mit 30 das erste Mal Auto gefahren.              

αußer = εκτός (από) ΕΞΑΙΡΕΣΗ

 π.χ. Ich habe es auβer dir niemandem gesagt.

        Der Verletzte ist auβer Gefahr.                 

3. ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΠΤΩΤΕΣ

Στις  δίπτωτες προθέσεις,  όταν το ρήμα της πρότασης φανερώνει μετακίνηση από τόπο σε τόπο, δηλ. κίνηση με ορισμένη κατεύθυνση, τότε βάζουμε Αιτιατικήàwohin?

π.χ. Maria fährt in die Garage (Wohin fährt Maria?)

Όταν το ρήμα της πρότασης φανερώνει στάση, τότε βάζουμε Δοτικήà wo?

ΠΡΟΣΟΧΗ: ΟΤΑΝ ΤΟ ΡΗΜΑ ΦΑΝΕΡΩΝΕΙ ΚΙΝΗΣΗ, ΑΛΛΑ Η ΚΙΝΗΣΗ ΑΥΤΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΧΩΡΟ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΟΠΟ ΣΕ ΤΟΠΟ), ΤΟΤΕ ΒΑΖΟΥΜΕ ΔΟΤΙΚΗ π.χ spielen

π.χ. Μaria ist in der Garage (wo ist Maria?)

hinter = πίσω από

π.χ. Αιτιατικήà Der Ball rollt hinter die Couch.

        Δοτικήà Der Ball liegt hinter der Couch.

in = μέσα σε  (in + das = ins, in + dem = im)

π.χ. Σε κλειστούς χώρους: ΑιτιατικήàIch gehe in das Lokal.

                                              ΔοτικήàIch sitze im Lokal.
Όταν κολυμπώ μέσα στο νερό: Ich schwimme im Meer.

Σε χώρες ΜΕ ΑΡΘΡΟ: die Schweiz, Niederlande, Türkei, Sahara, Karibik, Bundesrepublik Deutschland, Volksrepublik China, USA (Pl.)

Σε οροσειρά, πολλά βουνά: das Gebirge, die Berge

Στην έρημο: die Wüste

Στο δάσος: der Wald

Στην κοιλάδα: das Tal

Σε περιφραγμένους χώρους: der Park, der Garten

Στα μέρη του ορίζοντα: der Norden, Süden, Westen, Osten

Σε χρονικά διαστήματα, μήνες, εποχές ΜΟΝΟ ΜΕ ΔΟΤΙΚΗ: in der Woche, im Monat, im Jahr

Σε κλειστή γωνία: die Ecke

zwischen = ανάμεσα σε 2 (τοπική/ χρονική)

π.χ. ΑιτιατικήàDie nette Frau sitzt zwischen ihren Eltern.

       ΔοτικήàDie nette Frau setzt das Baby zwischen zwei Kissen.

unter = κάτω από/ ανάμεσα σε πολλά

π.χ. ΑιτιατικήàDer Kuli rollt unter den Tisch.

        ΔοτικήàDer Kuli liegt unter dem Tisch.

neben = δίπλα σε/ από

π.χ. ΑιτιατικήàSie setzt sich neben das Kind.

       ΔοτικήàSie steht hier neben dem Mann.

an =  πολύ κοντά σε (να ακουμπάει)/ πάνω σε κάθετη επιφάνεια (τοίχο)

π.χ. ΑιτιατικήàΙch hänge das Bild an die Wand. ΔοτικήàDas Bild hängt an der Wand.

ποταμό der Fluss /λίμνη der See /θάλασσα das Meer, die See/ παραλία der Strand, die Promenade (πηγαίνω προς, κάνω ηλιοθεραπεία, έχω εξοχικό)  

   π.χ. Aιτιατική Frankfurt liegt am Main. ΔοτικήàWir fahren ans Meer.

διάστημα ημέρας/ μέρα/ ημερομηνίες ΜΟΝΟ ΜΕ ΔΟΤΙΚΗ 
π.χ. Peter kommt am Montag.                              
 Peter kommt am 10.Januar.

σημεία στην πόλη: διασταύρωση die Kreuzung, φανάρι die Ampel, στάση λεωφ. die Haltestelle, θυρίδα der Schalter, περίπτερο der Kiosk

σε ανοικτή γωνία: die Ecke

vor = μπροστά από/ σε, πριν από

ΑιτιατικήàDer Vater stellt sich vor das Kind.

ΔοτικήàDer Vater steht vor dem Kind.

χρονικό ΜΟΝΟ ΜΕ ΔΟΤΙΚΗàWir haben uns vor 2 Jahren kennengelernt.

auf = πάνω σε οριζόντια επιφάνεια (να ακουμπάει)

Αιτιατική π.χ. Die Mutter legt den Mantel auf den Stuhl.

Όταν το πλοίο είναι πάνω στο νερό: Das Boot ist auf dem See.

Στο νησί: Auf der Insel sein, auf die Insel fahren.

Στην επαρχία, εξοχή: auf dem Land sein, aufs Land fahren.

                        Δοτική π.χ. Der Mantel liegt auf den Stuhl.

Πάνω σε ένα βουνό/ ψηλά κτίρια, πύργους: der Berg, der Turm

Στο λιβάδι: Die Wiese

τη νύχτα από...προς, σεàΙn der Nacht von Samstag auf Sonntag.

Σε ανοιχτούς χώρους: der Schulhof, der Platz, der Sportplatz, der Balkon, die Terrasse

über = πάνω από            

ΑιτιατικήàPeter hängt die Lampe über den Tisch.

ΔοτικήàDie Lampe hängt über dem Tisch.                                                                    

4.  ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤA

 ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ                                                                 ΔΟΤΙΚΗ

stellen= τοποθετώ, στήνω, βάζω όρθια                     stehen= στέκομαι, είναι όρθια  

legen= ακουμπώ, βάζω πλαγιαστά                         liegen= είμαι, βρίσκεται ξαπλωτό                setzen=καθίζω                                                               sitzen= κάθομαι (sich setzen)

hängen=κρεμάω                                                             hängen=κρέμομαι

(ver)stecken=xώνω, βάζω μέσα                                   (ver)stecken=είμαι μέσα/χωμένος

Αιτιατική π.χ. Elsa stellt die Vase auf den Tisch.

Δοτική π.χ. Die Vase steht auf dem Tisch.

Nα πούμε ότι τα δίπτωτα ρήματα της αιτιατικής είναι ομαλά, ενώ τα ρήματα της δοτικής ανώμαλα: stellen- stellte- hat gestellt ενώ stehen- stand- hat gestanden.

Νατάσσα Σπανού