3η Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου (World Bicycle Day)

Auf Deutsch: https://www.kuriose-feiertage.de/europaischer-tag-des-fahrrads/

Βίντεο με την εφεύρεση του ποδηλάτου στα Γερμανικά:

https://www.youtube.com/watch?v=OOxrB5Xywpw

Από τη ρήση του κοινωνιολόγου Leszek Sibilski, «το ποδήλατο είναι υπόθεση όλων» (2015), γεννήθηκε ένα ολόκληρο κίνημα που επισφραγίστηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στις 12 Απριλίου 2018, ορίζοντας την 3η Ιουνίου ως παγκόσμια ημέρα ποδηλάτου (ήταν από το 1998 Ευρωπαϊκή Ημέρα Ποδηλάτου).

Λέγεται ότι ο Λεονάρδος ντα Βίντσι ή ένας από τους μαθητές του, έφτιαξε το 1493, τα πρώτα σχέδια μιας μηχανής που κινιόταν με πετάλια και είχε συνδετικές βέργες μεταξύ των τροχών. Το πρώτο ποδήλατο, ή καλύτερα αυτό που έμοιαζε σαν ποδήλατο εφευρέθηκε στην Γαλλία το 1790 από τον Κόμη Μεντ Ντε Σιβράκ. Δεν είχε πετάλια και τιμόνι και το είχε ονομάσει Σελεριφέρ. Ήταν ξύλινο και μάλλον δύσχρηστο. Αργότερα, το 1816, ο γερμανικής καταγωγής Καρλ βον Ντράις, βαρώνος του Σάρμπουρν, 32 ετών τότε, το εξέλιξε και το ονόμασε Ντράισιέν. Αποτελεί κεντρική φυσιογνωμία στην ιστορία του ποδηλάτου, καθώς σχεδίασε και κατασκεύασε την “μηχανή περπατήματος” ή “draisienne” η αλλιώς “αλογάκι για χόμπι”, μια πολύ πρώιμη μορφή του. Από αρκετούς θεωρείται ως “ο πατέρας του ποδηλάτου”. Του πρόσθεσε τιμόνι, και ο ποδηλάτης καθόταν ανάμεσα στις δυο ρόδες. Γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1785 στην Καρλσρούη και πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου του 1851 στην ίδια πόλη. Από το 1803 μέχρι το 1805 σπούδασε αρχιτεκτονική, γεωπονία και φυσική στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Αρχικά διορίστηκε ως δασικός υπάλληλος, στη συνέχεια όμως αφοσιώθηκε στη δημιουργία μίας σειράς εφευρέσεων. Το 1817 ανακάλυψε ένα είδος ποδηλάτου που θα τον βοηθούσε να μετακινηθεί στους βασιλικούς κήπους πιο γρήγορα. Εικάζεται πως ένας ακόμα λόγος που ώθησε τον Karl Drais στην εφεύρεσή του, ήταν οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ευρώπη το 1816. Εκείνη η χρονιά έχει μείνει στην ιστορία ως η "χρονιά δίχως καλοκαίρι", λόγω των ανωμαλιών στις καιρικές συνθήκες που είχαν σαν αποτέλεσμα την πείνα των αλόγων με τα ανάλογα προβλήματα που προέκυψαν στις μετακινήσεις και που φυσικά δεν άφησε αμέτοχη την Γερμανία. Η κατασκευή του Φον Ντράις, αντανακλούσε την πεποίθηση των οπαδών της ότι θα αντικαθιστούσε το βασικό μεταφορικό μέσο του 19ου αιώνα, το άλογο. Η μηχανή περπατήματος είχε δύο ισομεγέθεις τροχούς όπου στον μπροστινό υπήρχε η δυνατότητα να ακουμπήσει κανείς το πόδι του. Ο τρόπος λειτουργίας του ήταν αρκετά απλός. Ο αναβάτης έπρεπε να δίνει ώθηση με το ένα πόδι. Ήταν κατασκευασμένο πλήρως από ξύλο. Δεν έγινε ευρέως γνωστό, αφού δεν είχε την δυνατότητα να κυλήσει πουθενά αλλού, πέρα από πολύ καλά στρωμένους δρόμους, όπως τα πάρκα και κήποι. Το πρώτο καταγεγραμμένο ταξίδι ποδηλάτου, έγινε από τον ίδιο τον Drais, στις 2 Ιουνίου 1817 από το Μάνχαϊμ στο Σβέτσιγκεν. Η πρώτη περιήγηση με ποδήλατο στον κόσμο, πριν από 200 χρόνια, ήταν η διάνυση μιας απόστασης σχεδόν 14 χλμ. αλλά το δίτροχό του, η "draisienne" όπως έμεινε στην ιστορία, δεν ενθουσίασε το κοινό. Η πρώιμη μορφή σημερινού ποδηλάτου ήταν υπερβολικά ακριβή στις αρχές του 19ου αιώνα. Η περιήγηση του Ντράις, καθισμένου πάνω σε ξύλινο δοκό που συνέδεε δύο ρόδες, θεωρείται τουλάχιστον η ημερομηνία έναρξης της ατομικής κινητικότητας. Το ταξίδι χωρίς άλογο ήταν μέχρι τότε αδύνατον. Η εφεύρεση του Ντράις δεν διέθετε σύστημα διεύθυνσης και επέτρεπε τη γρήγορη μετακίνηση μόνο σε ευθεία κατεύθυνση. Από το 1817, το ποδήλατο υπέστη αμέτρητες βελτιώσεις και συνοδεύτηκε από κοινωνικές εξελίξεις. Από την πρώιμη μορφή του ως το ηλεκτρικό ποδήλατο, η ιδέα δεν άλλαξε: δύο ρόδες, ένα τιμόνι, η δυναμική του ποδηλάτη και τακτική συντήρηση του μηχανισμού του. Έκτοτε, το ποδήλατο δεν σταματά να εκσυγχρονίζεται σταδιακά και να γίνεται όλο και πιο λειτουργικό. Το 1817 σηματοδοτεί εξάλλου την απαρχή πολλών ακόμη εφευρέσεων. 

Από απούλητο προϊόν έγινε αγαθό μαζικής παραγωγής
 Με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την εφεύρεση του ποδηλάτου, το 2017 παρουσίασε το Μουσείο Εργασίας και Τεχνικής στο ΜάνχαΪμ τη μεγάλη έκθεση του κρατιδίου της Βάδης- Βυρτεμβέργης "200 χρόνια ποδήλατο". Ο βαρόνος φον Ντράις και η ιστορία του ποδηλάτου" (https://www.200jahre-fahrrad.de/). Η έκθεση παρουσιάζει το πορτρέτο του Καρλ φον Ντράις, ενός ευφυούς εφευρέτη, του οποίου οι ιδέες ήταν πολύ πιο μπροστά από την εποχή του. Χρειάστηκε να περάσουν 50 χρόνια μετά το πρώτο αυτό ταξίδι, ώστε το ποδήλατο να αναπτυχθεί γρήγορα. Το 1867, ο Πιέρ Μισό παρουσιάζει στη Διεθνή 'Έκθεση των Παρισίων το ποδήλατό του, ένα δίτροχο εξοπλισμένο με πετάλια στην μπροστινή ρόδα. Το ποδήλατο γρήγορα κατασκευάστηκε μαζικά και αποτέλεσε παγκόσμια εμπορική επιτυχία. Η ανάπτυξή του επιτρέπει τη συντόμευση του χρόνου κατασκευής και τη χρήση ελαφρύτερων υλικών ώστε το ποδήλατο να γίνει λιγότερο βαρύ. Οι ποδηλάτες είναι ενθουσιασμένοι. Το ποδήλατο γίνεται μαζικό προϊόν μέσα σε μερικά χρόνια. Η έκθεση στο Μάνχαϊμ παρουσίασε το εργαστήρι ενός παλιού καροτσέρη, αντικείμενα που δείχνουν τα διάφορα στάδια της εξέλιξης του ποδηλάτου και ιδέες γεμάτες φαντασία που επηρέασαν τη διαμόρφωση αυτού του μέσου μετακίνησης, άθλησης και ψυχαγωγίας. (Με πληροφορίες από Deutschland.de, Cyclable, Le blog du velo, ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Ο κόσμος το δέχθηκε με ενθουσιασμό, αν και ήταν δύσκολο στο χειρισμό του, πράγμα που έκανε τη χρήση του περιορισμένη σε κήπους και πάρκα κυρίως. Το 1867 ήταν η χρονιά που το ποδήλατο άλλαξε μορφή. Οι τιμές  των ποδηλάτων πέφταν διαρκώς, έγιναν προσιτά στον κόσμο,  καθώς οι μέθοδοι κατασκευής βελτιώνονταν διαρκώς. Ήρθε η ώρα για φουσκωτές λαστιχένιες ρόδες οι οποίες ανακούφισαν από το επώδυνο καβάλημά του. Έτσι,  το ποδήλατο έγινε ασφαλές και ευχάριστο. Το ποδήλατο έγινε πολύ δημοφιλές τα τέλη του 19ου αιώνα και συμπεριλήφθηκε και στους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας το 1896. Διάφοροι αγώνες ταχύτητας διοργανώθηκαν στην Ευρώπη και στην Αμερική εκείνη την περίοδο ακόμα και με διαδρομές μεταξύ πόλεων. Το 1903 έγινε ο πρώτος ποδηλατικός γύρος στο Παρίσι.

"Το ποδήλατο είναι υπόθεση όλων". Όλοι οι ποδηλάτες, είτε το χρησιμοποιούν για τη δουλειά, είτε για τον ελεύθερο χρόνο, έχουν ως κοινό σημείο ότι αισθάνονται ελεύθεροι, γιατί το ποδήλατο έιναι ένα σύμβολο της προόδου του ανθρώπου, ένα μέσο επαφής, αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης, διευκολύνει την κοινωνικοποίηση  και αναδεικνύει τον πολιτισμό και την ειρήνη. Και η Ελλάδα φαίνεται να ακολουθεί το καλό παράδειγμα στην ποδηλασία των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών: Από τα ποδήλατα που ξεφύτρωσαν στους δρόμους με οικογένειες ολόκληρες να απολαμβάνουν πρωινούς και απογευματινούς περιπάτους, αναβάτες κάθε ηλικίας να πηγαίνουν για δουλειά με το ποδήλατο και να κατακλύζουν τους ελεύθερους από αυτοκίνητα δρόμους των πόλεων, τον συνωστισμό στα βουνήσια μονοπάτια, μέχρι και εφήβους να περπατούν και να κουβεντιάζουν με τα ποδήλατά τους στα χέρια, ανάμεσά τους, τηρώντας τις επιβεβλημένες κοινωνικές αποστάσεις. Μύρισε ποδηλατική Άνοιξη στη χώρα!

Υπάρχουν σχέδια και ελπίδες πως το 2021 θα υπάρχει το πρώτο μεγάλο δίκτυο ποδηλατοδρόμων στην Αθήνα, ότι θα παρθούν άμεσα έκτακτα μέτρα που στοχεύουν στην ενίσχυση του ποδηλάτου καθώς και στην αύξηση της ασφάλειας για περπάτημα και ήπια μέσα μετακίνησης. Έχει ήδη κατατεθεί τροπολογία σε νομοσχέδιο με την οποία θεσπίζονται γρήγορες διαδικασίες για την προσωρινή δημιουργία ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων. Κι ύστερα, έρχεται ο «Μεγάλος Περίπατος» της Αθήνας, μια πρόταση για την πόλη αυτή που καταδυναστεύεται δεκατίες τώρα και που ουσιαστικά έρχεται να αλλάξει τη ζωή μας με απλό τρόπο. Μια πρόταση που θα επιτρέψει σε χιλιάδες πολίτες να βγουν στους δρόμους και να περπατήσουν στο ιστορικό κέντρο, θα κάνει το κέντρο της πόλης προορισμό για χιλιάδες ποδηλάτες και, με δεδομένη τη σύνδεση κέντρου, παραλίας μέσω του ποδηλατοδρόμου “Γκάζι – Φάληρο”, προτείνει μια διέξοδο προς το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. Ακολουθεί το «Μνημόνιο Συνεργασίας για τα μονοπάτια του Υμηττού». Ένα μνημόνιο διαφορετικό: ο Υμηττός, το βουνό με τους 11 όμορους δήμους και το 1 εκατομμύριο πολίτες που ζουν σε αυτούς, θα αποκτήσει ένα μητροπολιτικό δίκτυο 6 μονοπατιών, συνολικού μήκους 90 χιλιομέτρων που θέτει πλέον τις βάσεις για να γίνει ο Υμηττός επισκέψιμος για όλους, για ψυχαγωγία, άθληση, περιήγηση και συνάντηση με το φυσικό περιβάλλον. Την Τετάρτη 3 Ιουνίου μαθαίνουμε πως εγκαθίστανται κοινόχρηστα ενοικιαζόμενα ποδήλατα, ακόμη και ηλεκτρικά, σε διάφορα σημεία στη χώρα. Παράλληλα έρχονται και τα ευρωπαϊκά βραβεία για την Καρδίτσα και το Ρέθυμνο να επιβεβαιώσουν πως μπορούν οι πόλεις να έχουν βιώσιμο πρόσημο, να τις απολαμβάνουν οι κάτοικοί τους.

Αναγνωρίζοντας τη σημασία του ποδηλάτου στις σύγχρονες πόλεις ως μέσου όχι μόνο φιλικού στο περιβάλλον αλλά και καθοριστικού για την ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ο οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υποστηρίζει στην πράξη τη χρήση του ποδηλάτου. Η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ποιότητας στις πόλεις και οι πολίτες που περπατούν ή ποδηλατούν, παρόλο που τείνουν να γίνουν πλειοψηφία, ακόμα δεν έχουν την απαραίτητη προσοχή της πολιτείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO – World Health Organisation) οι ασφαλείς υποδομές για το ποδήλατο αποτελούν πρωταρχικό παράγοντα για την ισότητα στην υγεία. Ειδικά για τα οικονομικά ασθενέστερα τμήματα του πληθυσμού που δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιωτικά, μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς, το περπάτημα και το ποδήλατο προτείνουν έναν τρόπο μετακίνησης που ταυτόχρονα βελτιώνει την υγεία, μειώνει την πιθανότητα για καρδιακές παθήσεις, κάποιους τύπους καρκίνου και διαβήτη. Παράλληλα προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους πολίτες και είναι θετικό για την οικονομία.
Το ποδήλατο αποτελεί ένα απλό, οικονομικό, αξιόπιστο, καθαρό και φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς. Το ποδήλατο μπορεί να λειτουργήσει όχι μόνο ως μέσο μετακίνησης αλλά και ως μέσο ανάπτυξης, άθλησης και αναψυχής. Η χρήση του ποδηλάτου καθιστά τους πολίτες περισσότερο κοινωνικούς και προσφέρει σημαντικά καλύτερη αίσθηση του τοπικού περιβάλλοντος. Το ποδήλατο αποτελεί σύμβολο βιώσιμου τρόπου μετακίνησης, ένα σύμβολο υπέρ της λιγότερης κατανάλωσης μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έχει μόνο θετική επίδραση στο κλίμα.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου

• Ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να δώσουν σημασία στο ποδήλατο και να το συμπεριλάβουν σε διεθνή, εθνικά και τοπικά προγράμματα.
• Ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να βελτιώσουν την οδική ασφάλεια και να ενσωματώσουν πολιτικές βελτίωσης της βιώσιμης κινητικότητας και δημιουργίας ασφαλών υποδομών για το ποδήλατο και το περπάτημα.
• Ενθαρρύνει τους εμπλεκόμενους φορείς να δώσουν έμφαση και να προωθήσουν τη χρήση του ποδηλάτου, της ήπιας άσκησης, να δημιουργήσουν προγράμματα εκπαίδευσης για τα παιδιά και τους νέους και να αναπτύξουν πολιτικές για τη μείωση της παχυσαρκίας και των ασθενειών που σχετίζονται με τη μείωση της άσκησης.
• Ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν καλές πρακτικές προκειμένου να προωθήσουν τη χρήση του ποδηλάτου στην κοινωνία μέσα από τη δημιουργία δράσεων για το ποδήλατο σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, βελτιώνοντας την ποδηλατική κουλτούρα στην κοινωνία.

Άσχετα με το τι θα κάνουν οι κυβερνήσεις για την παγκόσμια ημέρα ποδηλάτου, επιλέγουμε το ποδήλατο για τις μικρές ή μεγαλύτερες μετακινήσεις μας. Απολαμβάνουμε μια βόλτα στη φύση ή χρησιμοποιούμε το ποδήλατο για τη μετακίνησή στη δουλειά. Πηγαίνουμε το ποδήλατό για ένα καλό service, ώστε να είναι πάντα έτοιμο και ασφαλές για χρήση.

Πηγές: sansimera, mbike, infokids, http://lyk-esp-chalk.eyv.sch.gr/