10 Ιουνίου: Την ίδια ημέρα, με δυο χρόνια διαφορά, οι Ναζί εξαφάνιζαν το Lidice, από το οποίο απέμεινε μόνο... ένα δέντρο (1942, πρώην Τσεχοσλοβακία -σημερινή Τσεχία-, είκοσι χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Πράγα) και έκαιγαν το γαλλικό Οραντούρ, ενώ ταυτόχρονα αιματοκυλούσαν το Δίστομο, το δικό μας Δίστομο(1944).
Οι τρεις κωμοπόλεις είναι αδελφοποιημένες εδώ και πολλά χρόνια, συμβολίζοντας τον κοινό αγώνα κατά του ναζισμού και την άξια της ειρήνης. Στο Lidice 82 παιδιά παραδόθηκαν στο τοπικό γραφείο της Γκεστάπο και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο εξόντωσης στο Κέλμνο, όπου γνώρισαν φρικτό τέλος με δηλητηριώδη αέρια. Η σφαγή του Lidice είναι ό,τι πιο σκληρό έχει συμβεί.
Οι τρεις κωμοπόλεις είναι αδελφοποιημένες εδώ και πολλά χρόνια, συμβολίζοντας τον κοινό αγώνα κατά του ναζισμού και την άξια της ειρήνης. Στο Lidice 82 παιδιά παραδόθηκαν στο τοπικό γραφείο της Γκεστάπο και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο εξόντωσης στο Κέλμνο, όπου γνώρισαν φρικτό τέλος με δηλητηριώδη αέρια. Η σφαγή του Lidice είναι ό,τι πιο σκληρό έχει συμβεί.
Τα γεγονότα που οδήγησαν τα παιδιά του Lidice στον θάνατο ήταν περίπλοκα: Καθοριστικό ρόλο για την απόφαση της δολοφονίας τους ήταν ο θάνατος του Reinhard Heydrich, διοικητή του ναζιστικού προτεκτοράτου της Βοημίας και της Μοραβίας, γνωστού και ως "ξανθός δήμιος" ή "δήμιος της Πράγας".
Η Τσεχοσλοβακία καταλήφθηκε από Γερμανούς σταδιακά από τον Οκτώβριο του 1938 μέχρι τον Απρίλιο του 1939. Ο διοικητής Ο Ράινχαρντ Όιγκεν Τρίσταν Χάιντριχ (4 Ιουνίου 1942), ο επονοναζόμενος Der Henker (ο Δήμιος των SS) ή «Ο Χασάπης της Πράγας» εγκαθίδρυσε ένα απίστευτα καταπιεστικό καθεστώς στην περιοχή της Βοημίας και της Μοραβίας, οδηγώντας στο θάνατο χιλιάδες πολίτες. Στις 27 Μαΐου του 1942, ομάδα Τσέχων και Σλοβάκων αντιστασιακών της “Ελεύθερης Τσεχίας” τον περίμεναν σε μια στροφή. Η πράσινη Μερσέντες με την οποία κυκλοφορούσε ο Χάιντριχ δίχως ένοπλη συνοδεία, θεωρώντας ότι ο πληθυσμός των συμπαθεί, σταμάτησε μπροστά στους εκπαιδευμένους στη Βρετανία Γιαν Κούμπις και Γιόζεφ Γκάμπτσικ. Τον τραυμάτισαν μετά από μια μεγάλη μάχη. Ο Χάιντριχ μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Πράγας, όπου λίγες μέρες μετά, στις 4 Ιουνίου, πέθανε από σηψαιμία.
Η Γκεστάπο και τα SS εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό για να εντοπίσουν τους δολοφόνους του. Επέβαλλαν ολική απαγόρευση κυκλοφορίας στην Πράγα. Κάπου 3.000 Εβραίοι από το γκέτο του Τερεζίενσταντ οδηγήθηκαν για εκτέλεση, ενώ 152 Εβραίοι εκτελέστηκαν την ώρα της κηδείας του ως αντίποινα.
Μετά την κηδεία του Χάιντριχ στο Βερολίνο, ο Χίτλερ αποφάσισε την τιμωρία των ανθρώπων που έκρυβαν τους υπευθύνους: να εκτελεστούν όλοι οι ενήλικες άντρες, τα γυναικόπαιδα να μεταφερθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όσα παιδιά είχα χαρακτηριστικά «Αρείου» να υιοθετηθούν από Γερμανικές οικογένειες SS, τα υπόλοιπα… να αποχαιρετίσουν, ενώ τα χωριά πρέπει να ισοπεδωθούν.
Οι διαταγές του Χίτλερ εφαρμόστηκαν αμέσως. Η μικρή κωμόπολη Λιντίτσε θα την πλήρωνε με τον πιο σκληρό και απεχθή τρόπο. Παρότι δεν βρήκαν κάποια στοιχεία ενοχής εκεί, οι κάτοικοί της κατηγορήθηκαν ότι έκρυβαν τους εκτελεστές του Χάιντριχ. Στις 10 Ιουνίου 1942 τρεις αξιωματικοί και είκοσι στρατιώτες συνέστησαν εκτελεστικό απόσπασμα, το οποίο εκτέλεσε στο αγρόκτημα της οικογένειας Χόρακ στην άκρη της πόλης τους 173 άνδρες της πόλης άνω των 16 ετών που συνελήφθησαν. Οι 203 γυναίκες και τα 105 παιδιά συγκεντρώθηκαν στο σχολείο του χωριού και από εκεί οδηγήθηκαν στην κοντινή πόλη Κλάντνο. Τέσσερις έγκυες γυναίκες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο για να τους αφαιρεθούν βίαια τα μωρά που είχαν στην κοιλιά τους, Εβδομήντα μία από αυτές εκτελέστηκαν επιτόπου, επτά οδηγήθηκαν για ανάκριση στην Πράγα όπου και εκτελέστηκαν, ενώ οι υπόλοιπες 184 οδηγηθήκαν στο στρατόπεδο του Ράβενσμπρικ, όπου 41 θα πεθάνουν από διάφορες αρρώστιες και θα επιζήσουν 143. Το Λιντίτσε ισοπεδώθηκε κυριολεκτικά, εξαφανίστηκε από τον χάρτη. Το μένος ήταν τέτοιο που διατάχθηκε η εκτύπωση χαρτών χωρίς το όνομα της πόλης. Μετά την καταστροφή της πόλης, στάλθηκε ένα 100μελές γερμανικό τάγμα εργασίας για να αφαιρέσει όλα τα ορατά λείψανα και να αποκαταστήσει το ρεύμα και τους δρόμους. Ακολούθως κάλυψαν ολόκληρο το χωριό με φυτείες και καλλιέργειες. Το Λιντίτσε είχε εξαφανιστεί. Τα 105 παιδιά της μικρής πόλης οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο του Γκνάιζεναου. Μερικά από αυτά (7), έχοντας τα άρεια χαρακτηριστικά που επιζητούσαν οι σφαγείς, υιοθετήθηκαν από οικογένειες των SS για να εκγερμανιστούν, γλιτώνοντας τον χαμό. 82 παιδιά παραδόθηκαν στο γραφείο της Γκεστάπο στο Λοτζ και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης Chelmno. Δόθηκε εντολή να μην τους παρασχεθεί καμία φροντίδα, καμία περίθαλψη. Εκεί δηλητηριάστηκαν με αέρια. Από τα 105 παιδιά του Λιντίτσε, τα 82 δηλητηριάστηκαν στο Κέλμνο, έξι έχασαν τη ζωή τους στα γερμανικά ορφανοτροφεία Lebensborn και μόλις 17 επέστρεψαν στο σπίτι τους. Μετά τον πόλεμο, δεκάδες πόλεις ανά τον κόσμο πρόσθεσαν το Lidice στο όνομά τους τιμώντας την φρικιαστική σφαγή. Ενδεικτικά, το San Jerónimo Lídice στην Πόλη του Μεξικού, το Barrio Lídice και το νοσοκομείο του στο Καράκας της Βενεζουέλας, το Lídice de Capira στον Παναμά κ.α.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 η Marie Uchytilová άρχισε ένα συγκλονιστικό γλυπτό για τη σφαγή του Λιντίτσε. Αποφάσισε να μην δημιουργήσει πιστά αντίγραφα των παιδιών ώστε να είναι ένα μνημείο για όλα τα παιδιά που πέθαναν σε πολέμους. Τα παιδιά του γλυπτού είναι 82, 40 αγόρια και 42 κορίτσια. Η Uchytilová πέθανε το 1989 και το γλυπτό του Λιντίτσε έμεινε ανολοκλήρωτο. Ευτυχώς, επενδυτές και μια μεγάλη χορηγία της δανέζικης πόλης Alberstlund βοήθησαν το έργο να προχωρήσει και να καλυφθεί με χαλκό. Τα πρώτα 35 αγάλματα αποκαλύφθηκαν το 1995, ενώ τα τελευταία δέκα τον Ιούνιο του 2000. Τα αγάλματα των παιδιών είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται ότι κοιτούν τους τάφους των οικογενειών τους, στο νεκροταφείο του Λιντίτσε.
Τα παιδιά του Λιντίτσε θα θυμίζουν για πάντα τι σημαίνει παραλογισμός, φασισμός κάθε είδους, ανθρώπινη παράνοια. Τα παιδιά του Λιντίτσε κοιτάζουν ίσια στα μάτια όλους τους ανθρώπους της γης. Μετά τον Πόλεμο το Λίντιτσε ανοικοδομήθηκε λίγες εκατοντάδες μέτρα από την παλιά κωμόπολη και ονομάστηκε Νόβο Λίντιτσε (Novo Lidice). Ο επικεφαλής της σφαγής του Λίντιτσε Συνταγματάρχης των SS Μαξ Ρόστοκ συνελήφθηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1951.
Η δολοφονία του Χάιντριχ έγινε νουάρ ταινία το 1943 με τίτλο Και οι δήμιοι πεθαίνουν. Τη σκηνοθέτησε ο Φριτς Λανγκ πάνω σε σενάριο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, όταν οι δύο μεγάλοι καλλιτέχνες βρίσκονταν στην Αμερική και εργάζονταν στα στούντιο του Χόλιγουντ. Μολονότι η ταινία προβλήθηκε για λόγους προπαγάνδας, εν μέσω του πολέμου που δεν είχε κριθεί ακόμα, τα στοιχεία της είναι συγκλονιστικά. Αργότερα με την υπόθεση ασχολήθηκαν και άλλοι κινηματογραφιστές: Ο Ντάγκλας Σερκ (τσέχικης καταγωγής), γύρισε το επίσης προπαγανδιστικό φιλμ Hitler's Madman (1943), o Τσέχος Γίρι Σέκενς το Atentat (1964), ο Λιούις Γκίλμπερτ το Operation Daybreak (1975).
Σύντομο ντοκιμαντέρ:
https://youtu.be/j-V-wUkgeQw
Ξενάγηση στην έκθεση για το Lidice:
Σύντομο ντοκιμαντέρ:
https://youtu.be/j-V-wUkgeQw
Ξενάγηση στην έκθεση για το Lidice:
Ήταν Σάββατο πρωί, στις 10 Ιουνίου του 1944, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην κωμόπολη του Διστόμου, του νομού Βοιωτίας. Αυτή η μέρα έμελλε να μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο ειδεχθείς σφαγές αμάχων από τις Γερμανικές δυνάμεις.
Εξαιρετικό το βιβλίο που απεικονίζεται παρακάτω, έκδοση του βιβλιοπωλείου "Σύγχρονη έκφραση" στη Λιβαδειά, το οποίο έχει λάβει κρατικό βραβείο. Επίσης το ντοκιμαντέρ του Στέφαν Χάουπτ "Ένα τραγούδι για τον Αργύρη" (2006), που βλέπει τα γεγονότα μέσα από τα μάτια ενός τετράχρονου παιδιού που επέζησε, του Αργύρη Σφουντούρη.
"Μια ειδυλλιακή πατρίδα ήταν αυτός ο τόπος και για τους 1.800 ανθρώπους που τον Ιούνιο του 1944 ζούσαν μέσα και γύρω από το χωριό. Όμως, στις 10 Ιουνίου όλα άλλαξαν με κτηνώδη τρόπο. Την ημέρα εκείνη, το Δίστομο ετοιμαζόταν να θρηνήσει τέσσερα παιδιά του, όμως αυτό που ακολούθησε ήταν ακόμη πιο φρικτό. Γερμανικά στρατεύματα ξεκίνησαν από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση το βουνό, αναζητώντας Έλληνες αντάρτες και σκοτώνοντας οτιδήποτε έβρισκαν στον δρόμο τους. Όταν τα φορτηγά και οι 1.000 περίπου στρατιώτες έφτασαν στο Δίστομο, ενημερώθηκαν πως στο Στείρι, βρίσκονται αντάρτες. Φεύγουν προς εκεί και ακολουθεί μεγάλη συμπλοκή που κρατάει περίπου 2 ώρες. Οι Γερμανοί οπισθοχωρούν και επιστρέφουν στο Δίστομο. Εξαγριωμένοι, ξεχύνονται στους δρόμους του χωριού. Καίνε, λεηλατούν και σκοτώνουν οτιδήποτε ζωντανό βρίσκεται μπροστά τους. Γέρους, νέους, γυναίκες, βρέφη.
Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι και 20 βρέφη. Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.
Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
9 χρόνια μετά την ανείπωτη σφαγή, ο Θανάσης Παπούλιας που από το '34 είχε ενταχθεί στο διωκόμενο Κ.Κ.Ε., πήρε την απόφαση να πάρει εκδίκηση εκτελώντας εν ψυχρώ τον Zampel, πριν την έκδοσή του στη Γερμανία. «Φεύγουν όλοι. Από το κελί μου βλέπω τον Τσάμπελ που περπατούσε με ένα πακέτο χαρτιά και ένα κουτί γλυκά. Μόνος του. Τρέχω στο μπάνιο. Παίρνω το σίδερο και του βγαίνω μπροστά. Τον αρπάζω από τον ώμο, του δίνω μια σπρωξιά και την ώρα που έπεφτε σηκώνω το σίδερο και με όση δύναμη έχω του το κατεβάζω στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Πέφτει στο χώμα με ανοιγμένο στα δύο το κεφάλι του», περιγράφει ο Παπούλιας σε συνέντευξή του. Όταν τον ρώτησαν γιατί τον χτύπησε είπε απλά "για το Δίστομο". Από τότε – όπως ανέφερε – άρχισε το μαρτύριό του. Τον οδήγησαν στην απομόνωση ως ψυχοπαθή και έκανε απεργία πείνας για 10 ημέρες. Μέχρι το '76 νόμιζε πως είχε σκοτώσει τον Zampel.
Αφηγήσεις & φωτογραφίες από τη Σφαγή του Διστόμου:
Ξενάγηση σε έκθεση για το Δίστομο:
Την ίδια μέρα, 200 άνδρες της Βάφεν SS, ξεκινούν για ένα μικρό γαλλικό χωριό κοντά στη Λιμόζ. Το Οραντούρ. Ορισμένοι περικυκλώνουν το χωριό και οι υπόλοιποι μπαίνουν μέσα και μαζεύουν όλους τους κατοίκους στην κεντρική πλατεία. Οι γυναίκες και τα παιδιά οδηγούνται στην εκκλησία, ενώ οι άνδρες μεταφέρονται σε διάφορα σημεία του χωριού. Με έναν πυροβολισμό δίνεται το σύνθημα και εκτελούνται όλοι οι άνδρες ακαριαία. Περίπου 400 γυναίκες και παιδιά περιμένουν κλεισμένοι στην εκκλησία. Τότε οι Ναζί πετούν ασφυξιογόνες βόμβες και παράλληλα προσπαθούν να ανατινάξουν τον θόλο. Η πυρκαγιά επεκτείνεται. Γυναίκες και παιδιά καίγονται ζωντανοί. Μόνο μια γυναίκα και πέντε άνδρες καταφέρνουν να γλιτώσουν. Οι Γερμανοί καίνε όλο το χωριό για να μην μπορεί να γίνει αναγνώριση των θυμάτων. Μετά την απελευθέρωση, το Οραντούρ κατασκευάζεται εκ νέου σε κοντινό σημείο, και τα ερείπια κρίνονται διατηρητέα για να θυμίζουν τη θηριωδία.
Ξενάγηση στην έκθεση για το Οραντούρ:
Ξενάγηση στην έκθεση για το Οραντούρ:
Πηγές: elniplex, efsyn, sansimera, Καθημερινή, Αυγή, ΕΡΤ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου