Ετικέτες

Κυριακή 28 Απριλίου 2024

Ο Γερμανός αρχαιολόγος που έκανε μόδα τις περιηγητικές εξορμήσεις για το ευρύ κοινό στην Αθήνα και την Πελοπόννησο (Dörpfeld Reisen)

Ο Γερμανός αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Βίλχελμ Ντέρπφελντ ήταν μεγάλος φιλέλληνας και έκανε έρευνες και ανασκαφές!

Το 1877 έγινε βοηθός των αρχαιολόγων Ρίχαρντ Μπόρμαν, Φρίντριχ Άντλερ και  Ερνστ Κούρτιους στις ανασκαφές στην αρχαία Ολυμπία.


kolivas.de

Το 1882 ακολούθησε τον Ερρίκο Σλήμαν που έκανε ανασκαφές στην Τροία, τις οποίες και συνέχισε το 1893

https://www.schliemannlegend2022.gr, ASCSA Archives, Heinrich Schliemann Papers


Δούλεψε μαζί με τον Σλήμαν και στην Τίρυνθα (1884–1885). 

ΤΟ ΒΗΜΑ

Πήρε μέρος στις ανασκαφές της Ακρόπολης (1885–1890), της Περγάμου (1900–1913 με τον Alexander Conze) και στις ανασκαφές του 1931 στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας.

                  
Aνέπτυξε δραστηριότητα στην Ελευσίνα και στον Ορχομενό.

Διενήργησε ανασκαφές στην Παλαιόπολη και στο κτήμα του MonRepos στην Κέρκυρα από το 1912 έως το 1914. Το ενδιαφέρον του Νταίρπφελντ για τις ανασκαφές στο νησί προκλήθηκε μετά τις αρχαιολογικές επιτυχίες του Έλληνα αρχαιολόγου Φρειδερίκου Βερσάκη, ο οποίος το 1911 ανακάλυψε το αέτωμα της Γοργούς στην περιοχή του Κανονιού. 


kolivas.de


Ο δρόμος μπροστά από το 14ο Δημοτικό Σχολείο πήρε το όνομά του από τον Γερμανό αρχιτέκτονα και αρχαιολόγο, οδός Δαίρπφελδ 14, τρία χιλιόμετρα από το ιστορικό κέντρο της πόλης.


myfavoutriteplanet


🔶 Το 1886 ο Ντέρπφελντ ίδρυσε τη Γερμανική Σχολή των Αθηνών (DSA), η οποία προς τιμή του πήρε το όνομα «Dörpfeld Gymnasium».

         
            Η γερμανική σχολή Αθηνών στις αρχές του 20ου αιώνα, taathinaika.gr

Οργάνωσε διαλέξεις και εβδομαδιαίες ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό στην Αθήνα και από την άνοιξη του 1888, σειρά τακτικών περιηγητικών διαδρομών στην Πελοπόννησο με αρχαιολογικό περιεχόμενο. Έτσι ήρθε σε επαφή με απλούς ανθρώπους, που τον αγάπησαν για την ταπεινοφροσύνη και την ευγένειά του.


🔎 Από το 1887 έως το 1912 διετέλεσε διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών (DAI).

Ως διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου συνεργάστηκε με την Αρχαιολογική Εταιρεία σε πολλές ανασκαφές (Πειραιάς, Ελευσίνα, Επίδαυρος, Αμφιάρειο Ωρωπού, Μυκήνες). Για λογαριασμό του Γερμανικού Ινστιτούτου πραγματοποίησε έρευνες στο Σούνιο, στο ναό της Αθηνάς Αλέας στην Τεγέα και στον αρχαϊκό ναό του Απόλλωνος στην Κόρινθο, ενώ δραστηριοποιήθηκε και στο Καβείριο των Θηβών.

                                
                                    DW

Ένα από τα πιο εμβληματικά νεοκλασικά κτήρια του κέντρου της Αθήνας, το κτήριο που στεγάζει το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην οδό Φειδίου 1, έχει συμπληρώσει 150 χρόνια από την ανέγερσή του.

                                            
                        arcaiologia.gr


Βασισμένο στα σχέδια των Βίλχελμ Νταίρπφελντ και Έρνστ Τσίλερ, κτίστηκε με πρωτοβουλία του Ερρίκου Σλήμαν, με την οικία του οποίου, το «Ιλίου Μέλαθρο» που στεγάζει σήμερα το Νομισματικό Μουσείο, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες. Από το τότε και μέχρι σήμερα, το κτήριο έχει υποστεί πολλές ανακαινίσεις, μετασκευές και επεκτάσεις ως αποτέλεσμα των ολοένα αυξανόμενων αναγκών του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, διατηρώντας ωστόσο τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Από το 1972 έχει κηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Το κτήριο στεγάζει μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές βιβλιοθήκες και ένα πλούσιο φωτογραφικό και ιστορικό αρχείο και αποτελεί πόλο έλξης της επιστημονικής κοινότητας.

Με αφορμή την επέτειο, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών εξέδωσε έναν ευσύνοπτο ενημερωτικό τόμο με πλούσια εικονογράφηση και κατατοπιστικά κείμενα Ελλήνων και Γερμανών επιστημόνων σχετικά με την αρχιτεκτονική και την ιστορία του κτηρίου. Την επιμέλεια των κειμένων έχει η διευθύντρια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, καθηγήτρια Κάτια Σπορν, και ο αρχιτέκτων και επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου, Θεμιστοκλής Μπιλής. 

Το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών ιδρύθηκε το 1874. Στεγάζει μια σημαντική βιβλιοθήκη και ένα εκτενές φωτογραφικό αρχείο με υλικό που ανάγεται μέχρι την περίοδο ίδρυσής του. 

                DW

Το Ινστιτούτο διεξάγει αρχαιολογικές έρευνες τόσο αυτόνομα όσο και σε συνεργασία με ελληνικούς φορείς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως στην Ολυμπία, την Τίρυνθα, τη Σάμο, το Καλαπόδι Φθιώτιδας και τον Κεραμεικό της Αθήνας.



📌 Από τα τέλη του 1880 και για πολλά χρόνια μετά ο Ντέρπφελντ έκανε ανασκαφές σε διάφορα σημεία της Λευκάδας και υποστήριξε με πάθος τη θεωρία ότι η ομηρική Ιθάκη είναι το σημερινό νησί της Λευκάδας. Στα συγγράμματά του αναφέρει ότι: "το Δουλίχιον είναι η σημερινή Κεφαλονιά, η Σάμη είναι η σημερινή Ιθάκη, η Ζάκυνθος η σημερινή Ζάκυνθος και η σημερινή Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη"

                    Από το βιβλίο: Η Λευκάδα του Wilhelm Dörpfeld

Η άποψη του βασίζεται κυρίως στους στίχους 21-26 της ραψ. Ι της Οδύσσειας που γίνεται αναφορά σε τέσσερα νησιά:

"Νεαιτάω δ’  Ἰθάκην εὐδείελον· ἐν δ’ ὄρος αὐτῇ,
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές · ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαί ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
Αὐτή  δὲ  χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ  δὲ  τ’ ἂνευθε πρὸς ἠῶ  τ’ ἠέλιόν τε…"

Που μεταφράζεται από τον ίδιο ως εξής:
«Κατοικώ στη Ιθάκη, το νησί με το ωραίο δειλινό. Απάνω σ΄ αυτή είναι το όρος
Νήριττον, δασωμένο και ισχυρό, πέριξ δε της Ιθάκης βρίσκονται πολλά νησιά,
πολύ κοντά το ένα στο άλλο, δηλαδή το Δουλίχιον και η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος.
Αυτή, (η Ιθάκη), βρίσκεται κοντά στη ακτή, σαν η τελευταία απ” όλα τα νησιά προς δυσμάς, τα δε άλλα νησιά βρίσκονται μακριά απ' την ακτή προς την ανατολή και τον ήλιο».
Κάποιες από τις τοποθεσίες του νησιού που σύμφωνα με τον Doerpfeld ταιριάζουν με τις Ομηρικές είναι οι εξής:

Η περιοχή του Στενού μεταξύ των χωριών Βλυχό και Νυδρί : Η πόλη της Ιθάκης
Ο όρμος του Βλυχού : Το λιμάνι της πόλης
Το όρος Ελάτη και συγκεκριμένα η κορυφή Λαϊνάκι :Το όρος Νήριτον
Το Μαυρονέρι, πηγή κάτω από το χωριό Παλαιοκατούνα : Η μελάνυδρος κρήνη
Η κορυφή του λόφου Αμαλή πάνω από το Βλυχό : Ο Ἕρμαιος λόφος
Το όρος Σκάροι : Το όρος Νήιον
Οι εκβολές του «Δημοσάρη» : Ο λιμένας Ρείθρον
Το λεγόμενο «κτήμα του Πασά» στο Περιγιάλι : Το κτήμα του Λαέρτη
Η «Χοιροσπηλιά» νότια του χωριού Εύγηρος: Το χοιροστάσιο του Εύμαιου
Το νησάκι Αρκούδι νότια της Λευκάδας: Το νησάκι Αστερίς
Ο όρμος Σκύδι (ή Αφτέλι)Ο όρμος που αποβιβάστηκε ο Τηλέμαχος
Τα νησιά Κάλαμος και Καστός: Τα ομηρικά νησιά των Ταφίων
Ο όρμος του χωριού Σύβοτα: Ο λιμήν Φόρκυνος

Όλα τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνάς του, ο Doerpfeld, τα δημοσίευσε στο μνημειώδες έργο του «Alt Ithaka» (München, 1927). Το «Alt Ithaka» αποδόθηκε στα ελληνικά από τον Βασίλη Φραγκούλη με τον τίτλο «Λευκάς, η ομηρική Ιθάκη», Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, Β΄ (1972), Αθήνα 1973, ο οποίος πρόσθεσε αρκετά σχόλια στο κείμενο του Dörpfeld.

Ο Νταίρπφελντ έμεινε για ένα διάστημα σε ένα λυόμενο σπίτι, που το είχε στήσει στο λόφο πάνω από το εκκλησάκι της Αγιά Κυριακής. Εδώ βρισκόταν αρχικά και το Μουσείο με τα ευρήματα των ανασκαφών του, τουλάχιστον μέχρι και τον Οκτώβρη του 1956  και για κάποιο διάστημα στη συνέχεια πιθανόν, έως ότου κατασκευαστεί το κτίριο που στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο στην πόλη της ΛευκάδαςΤο σπίτι τού το είχε δωρήσει ο αυτοκράτορας της Γερμανίας, Γουλιέλμος Β’, που ήταν μέντοράς του και υποστηρικτής της θεωρίας του.



Οι φωτογραφίες από το «ALT-ITHAKA», [zweiter Band], του Wilhelm Dörpfeld.


Απεβίωσε στις 25 Απριλίου του 1940 στη Λευκάδα όπου και τον δέχτηκε η γη στην περιοχή Γένι, στο άκρο του κόλπου του Βλυχού και απέναντι από το Νυδρί, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία.


                            Ο τάφος του στον Βλυχό Νυδρίου, στη Λευκάδα.

Από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί μέχρι τώρα για το μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Βίλχελμ Νταίρπφελντ, είναι γραμμένο το 1940 από,τον Γιάννη Μηλιάδη, διευθυντή του Νομισματικού Μουσείου, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει για τη σωτηρία των ελληνικών αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είχε εκλεγεί αργότερα εθνοσύμβουλος Αττικής στο Εθνικό Συμβούλιο (ΠΕΕΑ). Δημοσιεύτηκε στις 11 Μαΐου 1940, δεκαπέντε περίπου μέρες μετά το θάνατο του Νταίρπφελντ στη Λευκάδα, στην θεατρική και καλλιτεχνική εβδομαδιαία εφημερίδα «ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ» του θεατράνθρωπου Θ. Συναδινού (Αριθμ. φύλλου 104). Η εφημερίδα σταμάτησε να εκδίδεται με την κήρυξη του πολέμου λίγους μήνες αργότερα.

                                                            kolivas.de

Κι όπως πολύ σωστά επεσήμανε πριν 80 χρόνια ο συντάκτης του άρθρου το ζήτημα δεν είναι αν η σημερινή Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη. Γράφει: "Το ζήτημα είναι ότι θεωρητικά και μέχρι ως ότου οι ανασκαφές των Άγγλων στην Ιθάκη μας δώσουν κάτι χειροπιαστό, κανένα άλλο νησί δεν έχει περισσότερα δικαιολογητικά υπέρ αυτού, γιατί η εκδοχή του Δαίρπφελδ είναι η επιστημονικότερα καλλιεργημένη, αν και δεν είναι παρά μια θεωρία. Οπωσδήποτε δεν ήταν μια παραδοξολογία, όπως θα ήταν πρόθυμοι να πιστέψουν πολλοί. Και μια προσωπικότητα σαν του Δαίρπφελδ, κινεί περισσότερο γόνιμα την επιστημονική σκέψη και μ΄ ένα σφάλμα της, έστω, απαράδεκτο, απ΄ όσο το πετυχαίνει μια παραδεχτή κοινοτυπία.

[...] Ακούραστος ταξιδευτής κατέβαινε από το Βερολίνο ή το Μόναχο για να διαγράψει για εκατοστή φορά τον κύκλο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, Κέρκυρα, Ολυμπία, Αίγυπτος, Συρία, Μικρασιατικά παράλια ως την Τροία. Πότε μονάχος, πότε σέρνοντας πίσω του πολυπρόσωπο καραβάνι, σαν το πιο επίμονο και σίγουρο γκισέμι. Μα το κέντρο του κύκλου αυτού ήταν η Λευκάδα. Εκεί έπρεπε να περάσει, συνηθέστατα μόνος του, τουλάχιστον το μισό χρόνο του, ξαναβρίσκοντας τον εαυτό του και τον κόσμο του. Εκεί έκλεισε τα κουρασμένα του μάτια, σε ηλικία ογδονταεπτά χρόνων, ο αλύγιστος Τεύτων με το αυστηρό και πεντακάθαρο περίγραμμα μιας χάλκινης μεντάγιας. Χρόνος δουλειάς καρποφόρας, ενθουσιασμών εμπνευσμένων, αγώνων σκληρών, ενάντια μεγάλων και δοξασμένων αντιπάλων και χρόνων μιας μυθιστορηματικής πνευματικής περιπέτειας. Μα και διακόσια χρόνια αν ζούσε, πάλι ο θάνατος θα τον έβρισκε στη μέση κάποιου νέου έργου, γιατί το πνεύμα του δεν γνώρισε ποτέ την ησυχίαν και τον κάματον – παρ΄ όλες τις σκληρές οικογενειακές του δοκιμασίες που πέρασε.

Αλλά τι να πει κανείς για τη δραστηριότητά του! Δεν υπήρξε γωνιά της ελληνικής γης που να μη φέρει τη σκαπάνη του κατά τα μακρά χρόνια που ήταν διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αθήνας. Ολυμπία, Τίρυνθα, Τροία, Πέργαμος, Ακρόπολις, Πύλος, Κέρκυρα, Λευκάδα είναι οι κύριοι σταθμοί του, αλλά όχι οι μόνοι. Κανένας ξένος επιστήμονας δεν έγινε τόσο πασίγνωστος στον Ελληνικό λαό και δεν αγαπήθηκε τόσον εγκάρδια. Μα και κανένας δεν έμεινε τόσο κοντά μας, όσον αυτός, που αισθάνονταν -όπως μου έλεγεν ο ίδιος- ιδιαίτερη περηφάνεια για τους τίτλους του τού επίτιμου δημότη Ολυμπίας και Λευκάδας.

Κανείς όμως δεν μπορεί να σκιαγραφήσει, έστω και πρόχειρα, τον μεγάλο Δαίρπφελδ αν δεν αναλογιστεί δύο σπουδαίες αρετές του ακόμη: την κρυστάλλινη καθαρότητα του ύφους του και της σκέψεώς του και την ιδιαίτερη αγάπη που έδειχνε να κατεβαίνει από το ύψος του και να έρχεται σε άμεση επαφή με τον κόσμο για να διδάξει προφορικά. Όχι μόνο τους νεότερους αρχαιολόγους· τον πολύ κόσμο. Ήταν ένας ακούραστος τσιτσερόνε και δε φοβήθηκε ποτέ του πως αυτό μπορούσε να καταστρέψει το κύρος του, όπως τρέμουν όλοι οι ασήμαντοι αχθοφόροι των ακαδημαϊκών τίτλων τους. Ο Δαίρπφελδ έθετε πάντοτε τον εαυτό του στην υπηρεσία του κόσμου. Το ενόμιζε καθήκον του και το έκανε ευχαρίστως. Γιατί ήταν αληθινά μεγάλος και ένοιωθε ότι ανήκει στους συγχρόνους και στους νεώτερούς του."




Το Γυμνάσιο Β. Νταίρπφελντ, το οποίο επισκέφτηκε και ο ίδιος στα μαθητικά του χρόνια, είναι ένα από τα πιο σπουδαία ουμανιστικά σχολεία της Ευρώπης και ιδρύθηκε το 1592. Ένας ακόμα σημαντικός μαθητής του σχολείου ήταν ο Friedrich Engels. Το 1938 είναι η χρονιά που δίνεται το όνομα του Β. Νταίρπφελντ στο σχολείο. Αυτή τη χρονιά είναι και η επιστολή προς το Γυμνάσιο που γράφει ο ίδιος ο αρχαιολόγος από τη Λευκάδα. Το σχολείο δίνει βαρύτητα στην εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών. 


                                                     mylefkada.gr


Πηγές: archaiologia.gr 
DW
aromalefkadas.gr
mylefkada.gr
14dimker/scholeio/istoria
golefkas.gr
kolivas.gr
"Η Λευκάδα του Wilhelm Dörpfeld 1891-1913", Β' έκδοση αναθεωρημένη
fagotto books
Wikipedia
wdg.de
schliemannlegend2022.gr
"Wilhelm Dörpfeld Σταθμοί της ζωής μου". Επιμέλεια Klaus Goebel, Χαρά Γιαννοπούλου
«ALT-ITHAKA», [zweiter Band], του Wilhelm Dörpfeld
ta athinaika.gr

Τρίτη 23 Απριλίου 2024

Γιορτάζουμε το βιβλίο παντού και πάντα!

 23 Απριλίου Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου

Το βιβλίο δεν περιμένει να πάτε μόνο εσείς σε αυτό, έρχεται αυτό σε εσάς, ευτυχώς, χάρη σε όμορφες πρωτοβουλίες ανθρώπων...

οι ανοικτές βιβλιοθήκες στην Κίμωλο (είναι και σε μπαούλα μέσα στη χώρα του νησιού, παλιά ήταν και...περιφερόμενη πάνω σε γάιδαρο!)


...δανειστική βιβλιοθήκη στο Κερασοχώρι Ευρυτανίας...



...στη Σύρο...


...κάπου στη Γερμανία...

open library

...πάλι στη Σύρο...


...στη Βρέμη...


stabi-hb.de

Και ας μην ξεχνάμε σε ποιον αρχικά το χρωστάμε αυτό...
Ιωάννης Γουτεμβέργιος:

















Παρασκευή 19 Απριλίου 2024

19 Απριλίου- Επέτειος εξέγερσης Εβραίων στο γκέτο της Βαρσοβίας

#we.remember instagram

Πολλοί Εβραίοι στα γκέτο της ανατολικής Ευρώπης προσπάθησαν να προβάλουν αντίσταση κατά των Γερμανών και να οπλιστούν με λαθραία και αυτοσχέδια όπλα. Από το 1941 έως το 1943, σχηματίστηκαν παράνομα κινήματα αντίστασης σε περίπου 100 εβραϊκές ομάδες. Η πλέον γνωστή προσπάθεια Εβραίων να προβάλουν ένοπλη αντίσταση στους Γερμανούς εκδηλώθηκε στο γκέτο της Βαρσοβίας.


Απομεινάρια από το γκέτο της Βαρσοβίας που καταστράφηκε ολοσχερώς.

Το καλοκαίρι του 1942, περίπου 300.000 Εβραίοι εκτοπίστηκαν από τη Βαρσοβία στην Τρεμπλίνκα. Όταν οι μαρτυρίες για μαζικές δολοφονίες στο κέντρο εξόντωσης έφτασαν στο γκέτο της Βαρσοβίας, μια ομάδα νεαρών που είχε επιζήσει δημιούργησε μια οργάνωση που ονομαζόταν Z.O.B. (από τα αρχικά των πολωνικών λέξεων Zydowska Organizacja Bojowa, που σημαίνει Εβραϊκή Οργάνωση Μαχητών). Η Z.O.B., υπό την ηγεσία του 23χρονου Mordecai Anielewicz, εξέδωσε διακήρυξη με την οποία καλούσε τον εβραϊκό λαό να αντισταθεί αρνούμενος να μεταβεί στα σιδηροδρομικά βαγόνια. Τον Ιανουάριο του 1943, οι μαχητές του γκέτο της Βαρσοβίας άνοιξαν πυρ εναντίον Γερμανών στρατιωτών ενώ αυτοί προσπαθούσαν να συλλάβουν κι άλλους κατοίκους του γκέτο για να τους εκτοπίσουν. Οι μαχητές χρησιμοποιούσαν ένα μικρό απόθεμα όπλων που είχαν φέρει κρυφά στο γκέτο. Μετά από μερικές ημέρες τα στρατεύματα υποχώρησαν. Αυτή η μικρή νίκη ενέπνευσε τους μαχητές του γκέτο να προετοιμαστούν για μελλοντικές αντιστασιακές ενέργειες.

Μνημείο Εξέγερσης στο γκέτο της Βαρσοβίας.

Στις 19 Απριλίου 1943 γερμανικά στρατεύματα και η αστυνομία μπήκαν στο γκέτο, για να εκτοπίσουν τους εναπομείναντες κατοίκους του, σηματοδοτώντας την έναρξη της εξέγερσης του γκέτο της Βαρσοβίας. Επτακόσιοι πενήντα μαχητές συγκρούστηκαν με τους βαριά οπλισμένους και άριστα εκπαιδευμένους Γερμανούς. Οι μαχητές του γκέτο κατόρθωσαν να αντέξουν σχεδόν ένα μήνα, στις 16 Μαΐου όμως η εξέγερση έληξε. Σταδιακά οι Γερμανοί είχαν καταφέρει να καταβάλουν κάθε αντίσταση. Από τους συλληφθέντες Εβραίους που ξεπερνούσαν τις 56.000, περίπου 7.000 εκτελέστηκαν, ενώ οι υπόλοιποι εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα.


Βασικές ημερομηνίες

28 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942
ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΕΒΡΑΙΚΗ ΕΝΟΠΛΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ


Εν μέσω του πρώτου κύματος εκτοπισμών από το γκέτο της Βαρσοβίας προς το στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα, ιδρύεται η Εβραϊκή Οργάνωση Μαχητών (Zydowska Organizacja Bojowa/ZOB). Στις 22 Ιουλίου 1942, οι Γερμανοί ξεκίνησαν μαζικούς εκτοπισμούς που στην κυριολεξία συνεχίστηκαν αδιάκοποι έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1942. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου εκτοπίστηκαν από το γκέτο ή δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 250.000 Εβραίοι. Η ZOB, που σχηματίστηκε από άτομα εβραϊκών οργανώσεων νεολαίας, κάλεσε τους Εβραίους του γκέτο να αντισταθούν στους εκτοπισμούς. Μαρτυρίες για τις σφαγές των Εβραίων από τα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης είχαν ήδη φτάσει στο γκέτο. Η ZOB, ωστόσο, δεν ήταν ακόμα έτοιμη να οργανώσει εξέγερση. Όταν οι εκτοπισμοί τελείωσαν το Σεπτέμβριο, η ZOB διευρύνθηκε και πλέον περιλάμβανε άτομα από παράνομες πολιτικές οργανώσεις, ενώ απέκτησε επαφές με τις πολωνικές αντιστασιακές δυνάμεις που τους παρείχαν εκπαίδευση, εξοπλισμό και εκρηκτικά. Ο Mordecai Anielewicz διορίστηκε διοικητής.


18-21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1943
ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΣΥΝΑΝΤΟΥΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ


Οι Γερμανοί άρχισαν ξανά τους εκτοπισμούς από το γκέτο της Βαρσοβίας. Αυτή τη φορά όμως συνάντησαν αντίσταση από την ZOB (την Εβραϊκή Οργάνωση Μαχητών, Zydowska Organizacja Bojowa). Οι συλλήψεις νωρίς το πρωί βρήκαν την οργάνωση ZOB απροετοίμαστη, έτσι μεμονωμένα άτομα κατέβηκαν στους δρόμους για να αντισταθούν στους Γερμανούς. Άλλοι Εβραίοι στο γκέτο υποχώρησαν σε κρυψώνες που είχαν ήδη προετοιμάσει. Οι Γερμανοί εξεπλάγησαν από την αντίσταση, καθώς περίμεναν ότι οι εκτοπισμοί θα πραγματοποιούνταν ομαλά. Σε αντίποινα στις 21 Ιανουαρίου σφάγιασαν 1.000 Εβραίους στην κεντρική πλατεία, ωστόσο ανέστειλαν τους εκτοπισμούς. Οι Γερμανοί κατόρθωσαν να εκτοπίσουν ή να δολοφονήσουν 5.000-6.500 Εβραίους. Ενθαρρυμένοι από τα αποτελέσματα των αντιστασιακών ενεργειών, οι Εβραίοι του γκέτο σχεδιάζουν και προετοιμάζονται για μια γενικευμένη εξέγερση. Η ένοπλη οργάνωση ενοποιείται, καταστρώνονται στρατηγικές, χτίζονται υπόγεια καταφύγια και τούνελ και κατασκευάζονται περάσματα από στέγη σε στέγη. Οι Εβραίοι του γκέτο της Βαρσοβίας προετοιμάζονται για μάχη μέχρις εσχάτων.


16 ΜΑΙΟΥ 1943
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΓΚΕΤΟ, ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ


Μετά από ένα μήνα συγκρούσεων, οι Γερμανοί ανατίναξαν τη Μεγάλη Συναγωγή στη Βαρσοβία, γεγονός που σηματοδότησε το τέλος της εξέγερσης και την καταστροφή του γκέτο.

Ο τόπος όπου βρισκόταν η Μεγάλη Συναγωγή στο γκέτο της Βαρσοβίας.

 Στις 19 Απριλίου 1943, οι Γερμανοί υπό τον στρατηγό των SS Juergen Stroop, άρχισαν την τελική καταστροφή του γκέτο και τον εκτοπισμό των εναπομεινάντων Εβραίων. Ο πληθυσμός του γκέτο, ωστόσο, δεν εμφανίστηκε για εκτοπισμό. Αντίθετα, οι ένοπλες οργανώσεις του γκέτο είχαν ταμπουρωθεί σε κτίρια και καταφύγια, έτοιμες να αντισταθούν στους Γερμανούς. Μετά από τρεις ημέρες, οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να πυρπολούν το γκέτο, το ένα κτίριο μετά το άλλο, για να αναγκάσουν τους Εβραίους να εγκαταλείψουν τις κρυψώνες τους. Η αντίσταση συνεχίζεται επί εβδομάδες καθώς οι Γερμανοί μετατρέπουν το γκέτο σε σωρό ερειπίων. Μολονότι μετά τους εκτοπισμούς του Ιανουαρίου του 1943 στο γκέτο είχαν απομείνει μόλις 50.000 Εβραίοι περίπου, ο στρατηγός Stroop αναφέρει ότι μετά την καταστροφή του γκέτο συνελήφθησαν 56.065 Εβραίοι. Από αυτούς 7.000 εκτοπίστηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και στο στρατόπεδο εξόντωσης Μαϊντάνεκ. Μερικοί από τους αντιστασιακούς κατόρθωσαν να δραπετεύσουν από το γκέτο και να ενταχθούν σε ομάδες παρτιζάνων στα δάση γύρω από τη Βαρσοβία.


Μουσείο Εβραϊκής ζωής POLIN στη Βαρσοβία

Ο Wladyslaw Szpilman, Εβραίος Πολωνός πιανίστας, ήταν από τους ελάχιστους που επιβίωσαν από τις σφαγές των Ναζί στη Βαρσοβία. Η ιστορία του έγινε ταινία (Τhe Pianist) από το Ρομάν Πολάνσκι. Στην ταινία αναπαρίστανται σκηνές από την εξέγερση:



Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Ολοκαυτώματος, mrd.de,  DW, tvxs
 

Πέμπτη 11 Απριλίου 2024

Οδός Γεράσιμου Γαρνέλη στην Αυστρία

 


Πηγή: FC Union Stein facebook



Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής επέλασης, η φυλακή Στάιν στην πόλη Κρεμς της Αυστρίας ήταν η μεγαλύτερη της χώρας, της επονομαζόμενης «Ανατολικής Μαρκιονίας του Ράιχ» (Ostmark). Εκεί κρατούνταν σε συνθήκες απίστευτης κακομεταχείρισης αντίπαλοι του καθεστώτος: αντιρρησίες συνείδησης,  δημοκράτες, κομμουνιστές, σαμποτέρ, αντιστασιακοί από την Αυστρία και την Ανατολική Ευρώπη, κι ανάμεσά τους πάνω από 300 Έλληνες. Στη χώρα υπήρχαν τότε περίπου 13.000 Έλληνες οικειοθελώς για αναζήτηση εργασίας, ενώ οι αιτήσεις που είχαν κατατεθεί για εργασία ήταν 30.000 (τελικά, πόσοι;)!

Στις 6 Απριλίου 1945, ο διοικητής της φυλακής άνοιξε τις πύλες της φυλακής ενόψει της άφιξης του Κόκκινου Στρατού, αλλά ένα εξαγριωμένο πλήθος από SS, SA και ντόπιους ΝΑΖΙ κυνήγησε και σκότωσε κτηνωδώς εκατοντάδες πολιτικούς  κρατούμενους. Κάποιοι όμως κρατούμενοι κατάφεραν να διαφύγουν το θάνατο,  κρυμμένοι στα πιο απίθανα σημεία της φυλακής, όπως ιματιοθήκες, κελάρια, βαρέλια με υγρά και τρόφιμα σκουπιδοτενεκέδες. Ανάμεσα στους τυχερούς  ήταν ο ΄Ελληνας Γεράσιμος Γαρνέλης, στον οποίο η ζωή θα επεφύλασσε μια θεαματική προσωπική πορεία.




Πηγή: Robert Streibel


Ο Αυστριακός Ιστορικός Ρόμπερτ Στράιμπελ με καταγωγή από το Κρεμς, έκανε χρόνια έρευνα. Το 1997 διοργάνωσε μεταξύ άλλων μια εκδήλωση μνήμης για τα θύματα εκείνου του "μαύρου Απριλίου". Το μυθιστόρημά του «Απρίλιος στο Στάιν» (Robert Streibel, April im Stein) αφηγείται την επιβίωση στη φυλακή, την καταναγκαστική εργασία και την πολιτική αντίσταση, κυρίως όμως τη μαζική δολοφονία των κρατουμένων τον Απρίλιο του 1945 στην πόλη Κρεμς της Αυστρίας. Εδώ και λίγα χρόνια, ο μικρός δρόμος που συνδέει το σωφρονιστικό ίδρυμα Στάιν με κεντρική οδό της περιοχής έχει μετονομαστεί σε οδό Γεράσιμου Γαρνέλη (Gerasimos-Garnelis-Weg), ύστερα από εισήγηση του Στράιμπελ. Σε μια άλλη δράση του έκανε ανάγνωση των θυμάτων από την Ελλάδα ο Έλληνας Γεράσιμος Γαρνέλης!

Με την ονοματοθεσία αυτή, η πόλη Κρεμς τίμησε εκείνον τον Έλληνα κρατούμενο, ο οποίος φυλακίστηκε λόγω της συμμετοχής του στην αντίσταση κατά του ναζισμού στην κατεχόμενη Ελλάδα, μεταφέρθηκε το 1944 στις φυλακές του Στάιν, επέζησε από τη σφαγή του 1945, δε μπόρεσε να γυρίσει στην Ελλάδα λόγω εμφυλίου και έζησε στο Κρεμς μέχρι τον θάνατό του. 

Krems_Straßenschild

H οδός Γεράσιμου Γαρνέλη στο Κρεμς της Αυστρίας, ©Robert Streibel

 Ένας Έλληνας βρέθηκε πρόσφατα στο Κρεμς για διακοπές χωρίς να μπει στον κόπο να ψάξει να βρει τα αξιοθέατα. Την ύπαρξη του Κρεμς πάντως την είχε υπόψη του, μιας και η πόλη αυτή εμφανίζεται σε κάποια νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ

Πρωτάκουστο; Κι όμως, στη νουβέλα «Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ» καθώς και σε απόσπασμα από το μυθιστόρημά του «Η μέθη της μεταμόρφωσης» γίνεται αναφορά της πόλης αυτής. Αυτά τα μαθαίνει ο επισκέπτης του Κρεμς χάρη στην ύπαρξη της οδού Γεράσιμου Γαρνέλη.

                                              

                                                  

Το Κρεμς το 1938 σημαιοστολισμένο με τις σβάστικες και το Μνημείο για τα Ελληνικα Θύματα της σφαγής της 6ης Απριλίου 1945. @Robert Streibel



Οι φυλακές Κρεμς-Στάιν το 2015, ©Robert Streibel

Αυτός ο Έλληνας ήρθε σε επαφή με τον ελληνικό εκδοτικό οίκο Αλφειός και έτσι μπόρεσαν οι Έλληνες να διαβάσουν αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα «Απρίλιος στο Στάιν». Το μυθιστόρημα εξιστορεί τους 3 τελευταίους μήνες στη φυλακή πριν την απελευθέρωση, αλλά και τη σφαγή των κρατουμένων που αδημονούσαν για ελευθερία. 

"Για μένα το βιβλίο αυτό είναι μια φορητή επιτύμβια στήλη", δήλωσε ο ίδιος o συγγραφέας.



Πηγή: ertnews

Μετά από μια αναζήτηση στην Ελλάδα, εντόπισε o Έλληνας ταξιδιώτης κι άλλον έναν επιζήσαντα κρατούμενο, έναν ιερωμένο σε μοναστήρι, ο οποίος ανέφερε φυσικά και την ιστορία με τον Στέφαν Τσβάιχ και το Κρεμς. Άλλος ένας Έλληνας κρατούμενος στις φυλακές Στάιν, του οποίου η ιστορία υπάρχει σε βιβλίο σε Ελληνικά και Γερμανικά, ήταν ο Ηρακλειώτης Νίκος Μαυράκης (διαβάστε εδώ).

Και τα δύο έργα του Στέφαν Τσβάιχ που αναφέρονται εδώ („Buchmendel“ και „Rausch der Verwandlung“) κυκλοφορούν στα Ελληνικά:

α) «Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ. Η αόρατη συλλογή», μετάφραση Μαρία Τοπάλη, Αθήνα: Άγρα, 2010

β) «Η μέθη της μεταμόρφωσης», μετάφραση Γιάννης Καλιφατίδης, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2013.

Πηγές: diablog.eu, Καθημερινή, ertnews, Robert Streibel, Εκδόσεις Αλφειός

To βιβλίο του Robert Streibel «Απρίλιος στο Στάιν» εκδόθηκε το 2015, 70 χρόνια μετά τα γεγονότα, από τις εκδ. Residenz-Verlag του Σάλτσμπουργκ. Μετάφραση: Μαριάννα Χάλαρη.

Στα Γερμανικά:


Επιπλέον υλικό:


Massaker im Zuchthaus Stein 1945: https://youtu.be/DNUs9HKfkAs